Լոնդոնի համալսարանական քոլեջի Queen Square նյարդաբանության ինստիտուտը «Սոմնուս» նյարդաբանական կլինիկայի հետ համատեղ Հայաստանում նեյրոգենետիկ մեծ հետազոտություն կիրականացնի: Այս մասին Doctors.am-ի հետ զրույցում ասաց «Սոմնուս» նյարդաբանական կլինիկայի (Քնի եւ շարժողական խանգարումների կենտրոնի) ղեկավար, «Քնի խանգարումների հայկական ասոցիացիա» ՀԿ-ի հիմնադիր նախագահ, բ.գ.թ., նյարաբան Սամսոն Խաչատրյանը:
«Հետազոտության հիմքում նյարդաբանական գենետիկ հիվանդություններն են: Նպատակը հազվադեպ հանդիպող մուտացիաների հայտնաբերումն է: Հայաստանում նման հետազոտություն անցկացնելու նախաձեռնությունը բրիտանական կողմինն է, եւ մենք շատ հպարտ ենք, որ նման լուրջ գիտական խմբի հետ ենք համագործակցելու»,- նշեց Խաչատրյանը՝ հավելելով, որ հետազոտության համար համագործակցելու են նաեւ «Էրեբունի» ԲԿ նյարդաբանության բաժնի, «Արաբկիր» եւ «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնների մանկական նյարդաբանության բաժինների եւ Բժշկական գենետիկայի եւ առողջության առաջնային պահպանման կենտրոնի առաջատար մասնագետների հետ:
«Նման խորացված, սիստեմատիկ նյարդաբանական ուսումնասիրություն Հայաստանում կարծես թե չի եղել: Հետազոտվող հիվանդությունների սպեկտրը բավականին լայն է եւ ներառում է ե՛ւ շարժողական, ե՛ւ քնի, ե՛ւ զարգացման խանգարումներ, ինչպես նաեւ էպիլեպտիկ էնցեֆալոպաթիաներ: Հետազոտության կարեւոր մաս է կազմելու նաեւ Պարկինսոնի եւ Հանթինգթոնի հիվանդությունների ուսումնասիրությունը, որոնք ամենատարածված շարժողական նեյրոդեգեներատիվ հիվանդություններից են եւ ունեն տարբեր արտահայտվածության գենետիկ հիմք: Ցավոք, մինչ օրս բուն այս հիվանդությունների էֆեկտիվ բուժում չունենք, ունենք սիմպտոմատիկ բուժում, եւ այս խորացված գենային մակարդակով ուսումնասիրությունները նպաստելու են, որպեսզի հնարավոր լինի վերջապես գտնել այս հիվանդությունների արդյունավետ բուժման մեխանիզմները»:
Հարցին, թե Հայաստանն ինչո՞վ է հետաքրքիր բրիտանացի գիտնականներին՝ նման հետազոտություն անցկացնելու տեսանկյունից, Սամսոն Խաչատրյանը պատասխանեց.
«Մեր բնակչությունը բավականին հոմոգեն է, ինչը շատ օգտակար է նման դեպքերում: Սա նշանակում է, որ ավելի հին գեներ կարող են հայնտաբերվել, որոնց հետ գուցե մեր տարածաշրջանում իզոլացված մուտացիաներ հանդիպեն, որոնք այլ տեղ չեն հանդիպում: Իսկ դա շատ հարստացնելու է համաշխարհային գիտության փորձը, օգնելու է շատ ավելի լավ հասկանալ հիվանդության մեխանիզմները եւ հետագայում մեծ դեր է խաղալու բուժման տարբեր մեթոդներ ձեւավորելու հարցում»:
Հետազոտության գիտական մեթոդաբանության մասն իրականացվելու է Միացյալ Թագավորությունում: Հայաստանում համապատասխան կլինիկական դեպքերի հայտնաբերման դեպքում արյան նմուշ է վերցվում պացիենտից եւ ընտանիքի մյուս ախտահարված, ինչպես նաեւ չախտահարված անդամներից եւ ուղարկվում ՄԹ:
«Մենք հետաքրքրված ենք հատկապես ընտանեկան դեպքերով: Եթե ընտանիքում կա երկու եւ ավելի ախտահարված անդամ, ընտանիքի անդամները հրավիրվում են պացիենտի հետ միասին եւ համաձայնության դեպքում նրանցից արյան նմուշներ են վերցվում: Նշեմ, որ հետազոտության շրջանակներում դա անվճար է արվում»,- ասաց Ս. Խաչատրյանը:
Հետազոտության ղեկավարը նեյրոգենետիկայի հայտնի մասնագետ, պրոֆեսոր Հենրի Հոլդենն է, որն իր երկու գործընկերների հետ մայիսի 30-ից հունիսի 2-ը լինելու է Հայաստանում.
«Գալիս են, որպեսզի տեղում մեզ հետ միասին նշված կենտրոններում ուսումնասիրեն պացիենտներին, հիվանդության պատմությունները եւ վերջնական որոշում կայացնեն, թե ում ենք ներառում գենետիկ թեստավորման մեջ»:
Ի դեպ, բրիտանացի գիտնականների հետ համագործակցությունը լինելու է շարունակական եւ ներառում է նաեւ կրթական մաս.
«Հունիսի 1-ին պրոֆեսոր Հոլդենը Երեւանում նեյրոգենետիկայի թեմայով խորացված սեմինար է անցկացնելու, որին հրավիրում ենք մեր հետաքրքրված կոլեգաներին, ընդ որում՝ ոչ միայն կլինիցիստ նյարդաբաններին, այլեւ կենսաբան գենետիկներին»,- եզրափակեց Խաչատրյանը:
Աղբյուրը՝ Doctors.am
Զրուցեց Շուշան Շատիկյանը
